Bindingsangst en angst voor verlies van vrijheid in relaties: Hoe vind je balans?

Herken je je in de vermijdende hechtingsstijl? (Zie mijn blog over de vier hechtingsstijlen of mijn blog over de vermijdende hechtingsstijl)  Dan herken je misschien ook dat je in een relatie alert bent of je vrijheid niet onder druk komt te staan. Je verlangt naar de relatie, naar het samenzijn, verbonden met iemand zijn. Maar je haakt af of reageert fel als je eigen autonomie onder druk staat.

Deze innerlijke spanning kan je relatie onder druk zetten. Hij leidt er vaak toe dat jij wat afstand neemt, wat een trigger is voor je partner. Die gaat vervolgens méér contact met je zoeken, wat voor jou een trigger is. Die leidt ertoe dat jij meer afstand gaat nemen, zowel fysiek als emotioneel.

In dit blog neem ik je mee in hoe deze vermijdende stijl ontstaat. Daarnaast bied ik jou (of je partner als die meeleest) een aantal praktische mogelijkheden om een gezonde balans te vinden tussen het verlangen naar onafhankelijkheid en het verlangen naar emotionele verbinding.

Wat is de vermijdende hechtingsstijl ofwel bindingsangst?

De basis van bindingsangst, ook wel bekend als de vermijdende hechtingsstijl, kun je vaak al terugvinden in je vroege kindertijd. Met je kinderbreintje probeer je daar al om te gaan met je verlangen naar contact met je mamma en de manier waarop zij contact met jou maakt. (Je pappa speelt ook een belangrijke rol, maar voor de meesten is de mamma de allereerste superbelangrijke ander).

Beter af alleen

Op de één of andere manier heb je met je kinderbreintje de conclusie getrokken: ‘Ik ben beter af in mijn eentje’. Het kan zijn dat je mamma regelmatig niet beschikbaar was. Of dat je ouders een afstandelijke opvoedstijl hadden dus niet emotioneel verbonden met jou als je het nodig had. (even echt contact maken als je pijn of verdriet had, in slaap laten huilen, etc). Het kan ook nog zijn dat jij werd ingeschakeld voor het vervullen van de emotionele behoeften van één van je ouders. Jij had nabijheid nodig, maar mamma had het zwaar en wilde jou gebruiken om troost te ervaren na de scheiding met je pappa.

Geen afstemming op jouw noden

Je leert als kind in ieder geval dat er niet afgestemd wordt gereageerd op jouw roep om emotionele nabijheid. Eerder krijg je dan te maken met afwijzing of teleurstelling. Het is superlogisch dat je dan op een gegeven moment stopt met verbinding met de ander zoeken. Je gaat dan zorgen dat je het in je eentje kunt rooien. En voilá, daar heb je het patroon van nabijheid vermijden in relaties. Ook al voel je je super stoer en zelfstandig en onafhankelijk, daaronder ligt voor mensen met een vermijdende hechtingsstijl een angst. Intimiteit lijkt vaak bedreigend en je kiest er dan voor om afstand te bewaren om jezelf te beschermen.

Symptomen van bindingsangst:

In mijn uitgebreidere blog over de vermijdende hechtingsstijl  kun je meer lezen. Hier kort een aantal mogelijke kenmerken:

• Het vermijden van diepgaande emotionele gesprekken.
• Moeite met het aangaan van emotionele intimiteit of soms ook langdurige relaties.
• Angst om het achterste van je tong te laten zien
• Kan vaak goed alleen zijn, zoekt bijvoorbeeld eerder een solo-avontuur dan een groepsavontuur
• Sterk gericht op beeldvorming: Sterk gericht op onafhankelijkheid en zelfredzaamheid.
• Angst voor verlies van vrijheid of controle binnen een relatie.
• Je hersens laten je geloven: “Afhankelijkheid is een zwakte, het is krachtig om onafhankelijk te zijn.”

De angst voor verlies van vrijheid: Waarom gebeurt dit?

Als jij de vermijdende hechtingsstijl hebt, dan speelt de angst voor het verlies van vrijheid een centrale rol. Als de ander te veel, te lang, te snel dichtbij je wil zijn dan reageer je daarop met gevoelens van benauwdheid en weerstand. Of je gaat er wel in mee, maar van binnen vertrek je, wordt je onbereikbaar, sluit je je jaf. Er ontstaat een innerlijk conflict: Je wens om verbonden te zijn botst met de angst om jezelf kwijt te raken in de relatie.

Deze angst komt voort uit onwennigheid. Je biologische hechtingssysteem vertrouwt de zaak niet. Dat is niet gewend dat je mag toegeven aan je wens om emotioneel dichtbij te zijn. Als je dat wel doet zul je teleurgsteld worden. Dus ben je gaan geloven dat je beter sterk, zelfstandig en onafhankelijk kunt zijn. Geen teleurstellingen meer! Later is het dan heel lastig als iemand emotionele verbinding met je wil. Het voelt bedreigend voor die autonomie, die onafhankelijkheid. En misschien voel je helemaal niet de onderliggende angst voor mogelijke teleurstelling. In je relatie voelt je onafhankelijkheid opgeven tot een verlies van controle over je leven en die controle wil je graag in eigen handen houden.

Hoe beïnvloedt dit je relaties?

In je relatie merk je waarschijnlijk regelmatig behoefte aan ‘even niet samen’. Iets op jezelf doen, iets met vrienden doen. Als je te lang wel samen probeert te blijven raak je misschien zelfs wel geirriteerd of sluit je je emotioneel af. Er kan een dynamiek ontstaan waarbij jouw ‘op jezelf willen zijn’ voor je partner juist weer gevoelens van afwijzing of buitengesloten worden triggert. Je partner mist dan jouw emotionele steun of aanwezigheid. Dat leidt bij hem/haar weer tot gevoelens van onzekerheid of wantrouwen. Vanuit dit gevoel komt vaak een ‘aanklampende’ actie. Met jou in gesprek willen, je verwijten dat je een koele kikker bent, je aanvallen op alles wat je buiten de relatie doet. Dit creëert een vicieuze cirkel, waarbij de ene partner meer nabijheid zoekt, en de vermijdende partner juist meer afstand neemt om zijn of haar vrijheid te waarborgen.

De weg naar balans: Hoe vind je onafhankelijkheid én verbinding?

Het goede nieuws is dat het er een route is om een balans te vinden tussen jouw behoefte aan vrijheid en emotionele verbinding. Deze route begint met bewustwording van de eigen patronen en het gaan leren voelen, herkennen en erkennen van de onderliggende angsten.

Zelfreflectie: Waar komt de angst vandaan?

De eerste stap is jezelf afvragen wat de trigger is van een te groot beroep op jouw aanwezigheid. Vaak ligt er een er diepere angst aan ten grondslag, zoals de angst om je identiteit te verliezen of de angst om teleurgesteld te worden. Veel vermijders kennen ook een grote angst voor afwijzing; ‘Ik doe het nooit goed genoeg’. Door te reflecteren op je eigen hechtingsgeschiedenis kun je inzicht krijgen in hoe deze angst zich heeft ontwikkeld. Ik schreef een blog met meer dan 50 vragen om dit zelfstandig te kunnen doen. 

Open communicatie: Durf je kwetsbaar op te stellen

Als vermijder vermijdt je ook kwetsbaarheid en intimiteit. Dit kunnen gesprekken zijn, maar ook fysiek-emotionele intimiteit kan ongemak oproepen. Je kunt dan bijvoorbeeld merken dat er ongemak of afstandelijkheid in komt, of irritatie, of dat je lijf wel aanwezig is maar je hart niet. Kwetsbaarheid en intimiteit is een trigger. Het is belangrijk om je daar bewust van te zijn. Om met je partner samen heel precies te onderzoeken tot waar voor jou ok voelt. Dat is het tegengif voor wat je vroeger tegenkwam. Toen kwam je tot de conclusie dat je eigen behoeften en verlangens tonen toch geen zin had. Je hebt nu een nieuwe conclusie nodig: Als je je eigen behoeften en verlangens toont, dan wordt daarnaar geluisterd en in afstemming op gereageerd. Bespreek je neigingen, je onderliggende angsten en grenzen eerlijk met je partner. Vang samen op wat daarvan de impact is als je partner daardoor weer getriggerd raakt. Maar dit is wel de manier om de relatie de kans te geven om op een gezonde manier te groeien.

Kleine stappen naar intimiteit

Alles is makkelijker met kleine stapjes. Zo ook deze. Verwacht niet dat je met één keer uitspreken naar je partner hoe dit bij jou werkt alles verandert hebt. Je hechtingssysteem, je zenuwstelsel  en je hersenen moeten bijgesteld worden. Dus gun jezelf en elkaar de ruimte om langzaam te spelen en te oefenen met Verbinding aangaan betekent niet dat je meteen al je onafhankelijkheid moet opgeven. Het kan helpen om geleidelijk te wennen aan meer nabijheid in plaats van je volledig in een relatie te storten. Start bijvoorbeeld met meer gezamenlijke tijd doorbrengen, zonder de druk om altijd emotioneel beschikbaar te zijn. Als je merkt dat het even genoeg is, stel voor dat je nog wel in dezelfde ruimte bent maar even niet ‘in contact’. Ga even mediteren ofzo. Dit kan helpen om stap voor stap meer vertrouwd te raken met intimiteit.

Coaching, therapie en begeleiding

Voor veel mensen is professionele hulp een belangrijk element om bindingsangst te overwinnen. Therapieën zoals Emotionally Focused Therapy (EFT) richten zich specifiek op het herstellen van emotionele verbindingen en het leren omgaan met hechtingsangsten. Door samen met een coach of  te werken, kun je leren hoe je je onafhankelijkheid kunt behouden zonder je partner af te stoten.

Hoe kan je partner helpen?

Het is belangrijk dat je partner begrijpt waar jouw vermijdende gedrag vandaag komt. Door niet te veel druk te leggen op emotionele beschikbaarheid en geduldig te zijn, kun je als partner helpen om een veilige ruimte te creëren waarbinnen jij je op je eigen tempo kan openstellen.

Tips voor de partner:

• Dring niet te veel aan op intimiteit, maar laat zien dat je er bent wanneer je partner dat nodig heeft.
• Heb begrip voor de behoefte aan ruimte en onafhankelijkheid.
• Weet dat er onder het gedrag aan de buitenkant van binnen iets heel anders speelt
• Kijk of je echt aanwezig kunt zijn bij je partner als deze deelt hoe hij in elkaar zit. (Kan lastig zijn als dat juist een trigger voor je is. Deel in dat geval dat je het lastig vind om te horen, maar wel heel waardevol en belangrijk voor jullie. Ook die boodschap is alweer tegengif tegen de boodschap van vroeger).
• Zoek samen naar momenten van verbinding die voor jullie beiden goed voelen, zonder druk.

Conclusie: Een gezonde balans vinden

Als je bekend bent met de vermijdende hechtingsstijl/bindingsangst dan kun je in relaties tegen obstakels botsen. Je komt waarschijnlijk keer op keer een vergelijkbare dynamiek tegen. Wees je bewust van wat er speelt. Zorg voor een open communicatie en neem kleine stappen in de richting van emotionele verbinding. Op die manier is het mogelijk om een relatie te hebben die zowel autonomie als verbondenheid respecteert.

Het vinden van een gezonde balans vraagt tijd, geduld en soms begeleiding. Je krijgt hierdoor wel diepere, meer bevredigende relaties waarin je dichter bij jezelf bent én dicht bij je partner.

Wil je, alleen of samen met je partner, kijken of mijn manier van begeleiden past? Hieronder kun je een kennismakingssessie boeken met 33% korting!