Transactionele Analyse als praktische tool
Eric Berne was een creatief en tegelijkertijd praktische psychiater. Hij bedacht in de jaren 50 een theorie. Ik ben fan vanwege de uitgangspunten. Het zijn er drie:
Deze theorie (de Transactionele Analyse) bestaat uit een aantal onderdelen. Dat maakt dat je de losse onderdelen heel praktisch kunt inzetten om iets te begrijpen, of te veranderen, of er een oefening mee te doen. Gezamenlijk biedt het een kader om veel dieper te begrijpen en te werken met mensen.
Eén van de onderdelen van de Transactionele Analyse (TA) is het OVK model.
Het gaat ervan uit dat je soms kunt denken voelen en handelen zoals je ouder/voorbeeldfiguren vroeger richting jou handelen (ouder-egopositie). Soms denk, voel en doe je zoals je vroeger als kind naar de ouderfiguren toe handelde (Kind-egopositie. En soms ben je in een neutrale, analytische staat (Volwassene egopositie). Officieel wordt het getekend als drie boven elkaar gestapelde bollen. (O-bol, V-bol en K-bol). Een egopositie is dus de manier waarop wij op één bepaald moment een deel van onze persoonlijkheid laten zien.
Als je dan een stapje verder gaat kun je de onderdelen weer uitsplitsen. Dan bestaat het Ouder-deel uit twee delen, die ieder ook weer hun positieke kant en hun negatieve kant hebben. Hetzelfde geldt voor het Kind-deel. De Volwassen egopositie is de uitzondering, die staat voor de neutrale adequate manier om in het hier en nu de dingen te bezien, dus grijpt niet terug naar situaties van vroeger. Als je er niet mee bekend bent kun je hieronder klikken om meer te lezen. Anders kun je gewoon doorlezen..
K kan ofwel AK (Aangepast Kind) en VK (Vrij Kind) zijn.
AK is gedrag dat gericht is op de ander. positief AK gedrag bespaart je in je leven veel mentale energie, zorgt er voor je vaak krijgt wat je wil, en dat er gebeurt wat de bedoeling is. bijv: stoppen voor rood licht, regels opvolgen, luisteren naar de voorzitter, etc. Negatief AK is gedrag uit je kinderjaren dat niet meer pst bij de volwassen situatie: als je vroeger je zin kreeg als je bleef proberen kun je dit in een lastige situatie nog steeds inzetten. Bijv gaan lopen jengelen bij de parkeerwachter die je een bon wil geven.
VK gedrag is gedrag dat los staat van ouderlijke regels of beperkingen. positief VK. Als volwassene kan dit productief en levensversterkend zijn en positief gewaardeerd worden. Dansen, bewegen, lachen, lol maken, spelletjes doen, zonder dat het je uitmaakt wat een ander ervan vindt. negatief VK: dat is gedrag dat bijv. roekeloos, ongecensureerd ed is. Boeren tijdens een chique diner, veels te hard rijden over de vluchtstrook. Kenmerkend is dat het je niet uitmaakt wat de ander ervan vindt, die is niet relevant voor je actie.
O kan ofwel KO (Kritische Ouder) of VO (Voedende Ouder) zijn.
KO: Als kind was er een periode waarin je ouders vertelden wat je moest doen. Als je je als volwassene gedraagt op een manier waarop je hierin als het ware je ouders nadoet, dan zit je in je KO egopositie. Deze egopositie is gemakkelijk te voelen als je echt ouder bent. Hoe vaak geef je structuur en richting aan voor je eigen kinderen? De positieve kant zijn de aanwijzingen die werkelijk bedoeld zijn voor de bescherming van anderen of voor hun welzijn. Tegen een collega: ‘hee, ik hoor dat je me een vraag stelt. Ik heb er alleen nu geen tijd voor. Ik maak mijn mail even af en dan loop ik bij je langs, ok?.
Negatief KO gedrag is gedrag waarbij de ander gedenigreerd en miskend wordt: Tegen de man die je mobieltje repareert: ‘Hoe moeilijk kan het zijn om dat ding weer werkend te krijgen? Dat is toch jouw vak! Ik wil hem over 20 minuten hebben, dan heb ik een belangrijke afspraak!’ En in het zo praten herhaal je wellicht toon en gebaren en boodschap van een prikkelbare schoolmeester die tegen 6 jarig kind tekeer gaat.
VO: Bij andere gelegenheden vonden je ouders je lief of zorgden ze voor je. Je moeder geeft je een knuffel, je vader leest je een boek voor. Als je zulk gedrag als volwassene vertoon ben je in je VO egopositie. Positief VO is gedrag dat voortkomt uit werkelijk respect voor de geholpen persoon. Tegen een collega:”heb je daar hulp bij nodig? Laat je me het dan even weten?”. Negatief VO is het helpen dat voortkomt uit een overheersende positie die de ander miskent: naar dezelfde collega toelopen en zeggen: ‘hee, ik help je daar wel even mee”, het werk uit zijn handen nemen en voor hem afmaken. Denk ook aan een verstikkende moeder.
En als je dan communiceert met een ander, dan zie je vaak dat een boodschap vanuit de Kritische Ouder egopositie (de kant die grenzen stelt, duidelijkheid geeft, maar ook vermanend en bestraffend kan zijn) een reactie oproept. Die reactie is vaak vanuit de Aangepast Kind egopositie (je reageert dan ofwel volgend/gehoorzamend, ofwel rebels/opstandig).
Zodra je het model kent zie je het continue om je heen gebeuren. Zo ook gisteren, hier in Amsterdam Oost bij het stoplicht. Ik stond te wachten, een vrouw komt eraan fietsen, wacht een stuk achter mij. Er komt een scootmobiel aan met een dame die vanuit haar open raampje met flink volume en Amsterdams accent tegen de vrouw schuin achter mij begint te roepen dat ze een stuk naar voren moet want dat ze er niet langs kan. (KO negatief, de rode lijn in het plaatje)
De vrouw schuin achter me reageert vanuit AK- (opstandig, de blauwe lijn in het plaatje). “Kijk nou wat jij doet, nu blokkeer je het hele fietspad met je scootmobiel”. Waarop het nog een paar heen-en-weer uitingen doorgaat (KO- en AK- ze blijven allebei op de blauwe lijn in het plaatje), tot de vrouw haar fiets toch wat naar voren rijdt (de rij achter de scootmobiel wordt langer). En dat is AK+ (volgend/gehoorzamend, en dat is de rode lijn weer in het plaatje).
En wat deed ik: ik volgde het geamuseerd… En ik betrapte mezelf erop dat ik in eerste instantie meteen even keek of het niet door mij kwam dat die vrouw niet wat naar voren kon (rode lijn in het plaatje). Grappig hoe zo’n allereerste reactie er meteen is!
Verlatingsangst kan heel erg je gevoel, je vertrouwen en je handelen in je liefdesrelatie beïnvloeden.…
Als je bekend bent met je eigen vermijdende hechtingsstijl en deze tegenkomt in je relaties,…
De TRB vragenlijst uit EFT Relatietherapie is een instrument om te kijken op welke vlakken…
In dit artikel meer dan 50 vragen die je kunt gebruiken om te reflecteren over…
Scott R. Woolley bedacht een symbool dat heel duidelijk laat zien hoe partners op elkaar…
Parentificatie is het gegeven dat je als kind soms een ouderrol op je neemt. Deze…