Communiceren, veranderen wat er gebeurt (II)

Transactionele Analyse, communiceren met OVK model

Een week geleden

schreef ik een stukje over een ontmoeting bij het stoplicht en hoe de twee hoofdpersonen precies de regels van het OVK model uit de Transactionele Analyse volgden. En hoe ik, hoewel ik er als toeschouwer bij stond, dit ook deed.

Ik vond het vermakelijk, en schreef er dit stukje over. Tegelijkertijd was het natuurlijk ook pijnlijk, en riep het bij mij later ook de vraag op naar wat nou alternatieven zouden geweest in de communicatie.

Maar als je het nou ánders wil?

Omdat ik het leuk vind om te puzzelen én te fantaseren bedacht ik een aantal mogelijke reacties. Voor wie het stukje niet heeft gelezen en niet bekend is met de begrippen uit de TA hieronder in het vakje met ‘lees meer’ even een herhaling. Overslaan als je het al gelezen hebt. Daaronder gaan we kijken naar alternatief gedrag

Klik hier voor meer informatie

Ken je het OVK model uit de Transactionele Analyse? Het gaat ervan uit dat je soms kunt denken voelen en handelen zoals je ouder/voorbeeldfiguren vroeger richting jou handelen (ouder-egopositie). Soms denk, voel en doe je zoals je vroeger als kind naar de ouderfiguren toe handelde (Kind-egopositie. En soms ben je in een neutrale, analytische staat (Volwassene egopositie)

En als je dan communiceert met een ander, dan zie je vaak dat een boodschap vanuit de Kritische Ouder egopositie (de kant die grenzen stelt, duidelijkheid geeft, maar ook vermanend en bestraffend kan zijn) een reactie oproept. Die reactie is vaak vanuit de Aangepast Kind egopositie (je reageert dan ofwel volgend/gehoorzamend, ofwel rebels/opstandig).

En dat is precies wat gisteren bij het stoplicht gebeurde. Ik stond te wachten, een vrouw komt eraan fietsen, wacht een stuk achter mij. Er komt een scootmobiel aan met een dame die vanuit haar open raampje met flink volume en Amsterdams accent tegen de vrouw schuin achter mij begint te roepen dat ze een stuk naar voren moet want dat ze er niet langs kan. (KO negatief, de rode lijn in het plaatje) De vrouw schuin achter me reageert vanuit AK- (opstandig, de blauwe lijn in het plaatje). “Kijk nou wat jij doet, nu blokkeer je het hele fietspad met je scootmobiel”. Waarop het nog een paar heen-en-weer uitingen doorgaat (KO- en AK- ze blijven allebei op de blauwe lijn in het plaatje), tot de vrouw haar fiets toch wat naar voren rijdt (de rij achter de scootmobiel wordt langer). En dat is AK+ (volgend/gehoorzamend, en dat is de rode lijn weer in het plaatje).

Eerst even over wat er nou gebeurde:

Wat er op dat fietspad gebeurde heten in de TA parallelle transacties. Het is een soort pingpongen met boodschappen, tot één van tweeën het opgeeft. “jij moet opzij!” “nee, ga lekker zelf opzij” “Echt niet, ik was hier eerst”. “Ik ga ook nergens heen”, etc. In de tekening zijn het parallelle lijnen, heen en weer vanuit hetzelfde bolletje. Een reactie die dit doorbreekt heet een kruistransactie. Je kunt dit in het bijgevoegde plaatje mooi zien. De reactielijn (A-E) kruist de oorspronkelijke lijn (de rode zonder letter). (behalve de VK-VK lijn, maar we noemen het toch een kruistransactie…..)

Doe eens een kruistransactie!

Een kruistransactie is een reactie die niet start vanuit de plek waar de ander je wilt hebben, en ook meestal gericht is op een andere plek dan waar de ander zich bevindt. In dit voorbeeld richt de vrouw in de scootmobiel zich met haar boodschap (Kritische Ouder) op een reactie vanuit de Aangepast Kind egopositie. Zodra je dus vanuit één van de andere egoposities reageert doe je een kruistransactie. Kruistransacties zorgen heel vaak voor een directe omslag in de communicatie. De ander kan heel moeilijk blijven doen wat hij deed.

5 suggesties voor hoe het anders kan

Ik doe vijf suggesties voor de situatie bij het stoplicht. Misschien kun je je inleven in hoe de ander gaat reageren als je dat doet. Enmisschien kun jij er wel nog meer verzinnen!

A (vanuit de betuttelende Voedende Ouder naar het volgzame Aangepaste Kind) :”Ach, wat lijkt me dat naar om in zo’n scootmobiel te zitten. Ik kan me voorstellen dat je het niet makkelijk hebt. Natuurlijk ga ik even opzij voor je. Veel sterkte verder vandaag.”
B (vanuit de bestraffende Kritische Ouder naar het opstandige Aangepaste Kind ):”Hé! Het kan me niet schelen wat er aan de hand is, maar je praat niet op zo’n toon tegen mij. Je kunt normaal vragen wat je van me wil en anders ga ik helemaal nergens heen!”
C (van Volwassene naar Volwassene):”Ja, de kruisende fietspaden hier zijn niet zo breed. Ik zie dat de enige mogelijkheid voor jou om erlangs te kunnen is als ik een meter naar voren verplaats.”
D (van Vrij Kind naar Vrij Kind):”Wauw! dat is een leuk karretje! Mag ik een stukje meerijden, ik heb nog nooit in zo’n ding gezeten!”
E (van het grensoverschrijdend Vrij Kind naar volgzaam Aangepast Kind):”Wauw, geinig karretje heb je daar! Maarre…Als jij nou lekker even wacht tot mijn stoplicht groen is zal ik niet door je raampje spugen!”.

Suggesties voor lijntjes die ik nog niet gemaakt heb graag hieronder. En alleen al het denken over boodschappen die niet vanzelf gaan maakt dat ze een volgende keer makkelijker komen. Bij mij merk ik dat de Kritische Ouder boodschap en vooral de laatste Vrij Kind boodschap voor wat ongemak zorgen…