De Dramadriehoek, laat ‘m niet een relatie verpesten!

De dramadriehoek; communicatievalkuil in al je relaties!

De dramadriehoek is een hulpmiddel, het geeft je inzicht in één van de grootste valkuilen in communicatie. Met je kind, je partner of je werkgever. Op de één of andere manier gaan communicatieproblemen vaak over de dynamiek die onder de inhoud van het conflict verborgen is. Dat is wat er aan de hand is als er dingen gebeuren die je niet zo goed kunt plaatsen, dan speelt de dynamiek een rol. Alsof je telkens met elkaar in dezelfde valkuil stapt. En daarover gaat dit stuk.

Je kunt alleen maar datgene veranderen waar je ook zicht op hebt. Pas als je je ergens van bewust bent, kun je kijken hoe het ook anders kan. En ook dan is het vaak niet eenvoudig. Veel van wat we doen heeft stevige wortels in onze eigen geschiedenis….

Maar toch, bewustzijn helpt enorm. En ik vind dat vaak de meest simpele modelletjes ook enorm helpen. Ze slaan soms de werkelijkheid wat plat. Het kan er wat zwart-wit van worden. Maar om de boel even op scherp te zetten en je te dwingen na te denken of je wel het juiste doet is dat soms ook nodig.

De Dramadriehoek

Vandaar, in dit artikel een simpel, effectief, lekker zwart-wit model: De dramadriehoek. Het klink ook meteen heel beladen he? De dramadriehoek geeft inzicht in waarom het tussen jou en de ander niet loopt. Hij komt uit de Transactionele Analyse (TA), een psychotherapeutische behandelmethode, die voor een belangrijk deel gaat over communicatie (de analyse van ‘transacties’ tussen jou en de ander)

Een voorbeeld van hier thuis bij mij: Mijn zoontje komt naar me toe:

Hij: “pappa, ik verveel me. “

Ik: ”Waarom ga je niet lekker buiten spelen? Het is prachtig weer.”

Hij: “Daar heb ik geen zin in.”

Ik: ”Je kunt ook de nieuwe Donald Duck gaan lezen, ga je lekker in de hangmat liggen..”

Hij: ”Die heb ik al uit.”

Ik: ”Waarom bel je niet even één van je vriendjes?”

Hij: ”Die zijn allemaal met vakantie”

Ik: “Hé, dan ga je maar gewoon even je kamer opruimen hoor! Dat is toch hoog nodig. Blijkbaar is niks vandaag goed en kan ik je niet helpen.”

Hij: “Nou, je wil me helemaal niet helpen!” (en draait zich teleurgesteld om)

Wat gebeurt hier nou eigenlijk? Dat vroeg ik me ook af toen het gebeurde… Dit is natuurlijk niet de eerste keer dat we dit ‘toneelstukje’ spelen met elkaar. En toch is het blijkbaar elke keer opnieuw weer supermakkelijk om in te stappen.

Ik leg je even het model uit:

Hoe werkt de Dramadriehoek?

Het model geeft aan dat we in een dergelijke interactie met elkaar ieder in een ‘rol’ van ons drama stappen. Alsof we een toneelstukje gaan spelen met elkaar. Mijn zoontje is dan het ‘slachtoffer’. Hij verveelt zich, komt naar mij toe. Hij heeft een wat tragische blik, zijn toon is wat futloos. En belangrijk: Hij stelt me geen vraag, maar er zit wel iets vragends in zijn blik. Dat maakt hem voor het model even ‘slachtoffer’. Ik reageer als ‘redder’. Er wordt me niks gevraagd, maar ik kom desondanks met een aantal suggesties, bedoeld om zijn rotgevoel op te lossen.

Daar kunnen we allebei een tijdje mee doorgaan. Tot het moment dat één van ons tweeën het genoeg vindt. Dan kiest diegene (onbewust) een andere rol. Herken je het moment dat ik van ‘redder’ overstap naar de rol van ‘aanklager’? Als ik zeg dat hij maar lekker zijn kamer moet opruimen zit daar het verwijt in dat niks van wat ik aandraag goed is. Dus zeg ik dat hij het maar lekker zelf moet uitzoeken. (Weet je nog dat hij me eigenlijk niks had gevraagd?)

Zijn reactie daarop is nog steeds die van Slachtoffer. Alleen nu doe ik het ook niet goed als Redder voor hem. Hij krijgt dan ook iets van de Aanklager als hij even duidelijk maakt dat ik inderdaad niet goed help. En dan zitten we allebei met een rotgevoel, naar elkaar en over onszelf.

Het toneelstukje dat we spelen

Deze uitwisseling van stapjes in het drama, tot en met het moment dat het omslaat heet Spel in de TA. Eric Berne, de grondlegger van de TA heeft samen met collega’s een hele reeks Spelen tussen mensen geanalyseerd en opgenomen in het boek: Games People Play. Elk Spel heeft als titel de beginletters van een zin die het Spel goed samenvat. In het geval van mijn zoontje en mijzelf is dat een klassieker: WDJNJM . Dat staat voor Waarom Doe Je Niet? Ja Maar. De klassieke valkuil van de helper en degene die eigenlijk iets anders nodig heeft dan de geboden hulp.

En als je dan eenmaal dit Spel kent en de Dramadriehoek snapt, dan is het heel confronterend om jezelf zo’n Waarom ga je niet….?-zin te horen uitspreken. En vervolgens ga je op zoek naar alternatieven.

En het bedenken en proberen van alternatieven helpt je om nieuw gedrag te leren. Daar help je niet alleen jezelf mee, maar ook de ander. Die zit namelijk ook vast in zijn rol in de driehoek.

Alternatieven

In het geval van mijn zoontje kan ik al vrij snel zeggen: “Joh, wat rot dat je je verveelt, kan ik iets voor je doen”.  Misschien is zijn reactie dan wel “Nee, maar ik wou het even vertellen.” Of “Ja, wil je vragen of Bart vanmiddag kan komen spelen?” En dat is dan ook de snelste route uit het Spel. Kies een alternatief waarbij je de verantwoordelijkheid weer teruggeeft of terugpakt.

En ditzelfde gebeurt natuurlijk tussen volwassenen in werksituaties. Zo sprak ik vorige week een boekhouder die het heel lastig vindt om ‘nee’ te zeggen op vragen van twee specifieke collega’s. Tot het moment dat hij doorhad dat hij met deze collega’s ook in de Dramadriehoek beland is. Morgen hoor ik of hij met hen uit de Dramadriehoek gestapt is en gestopt is met Spel spelen met deze collega’s. Ben benieuwd!

Leuk om te weten hoe jij dit kent! Laat je een reactie achter?

Kan ik iets voor je doen?

Wil je even overleggen wat coaching voor jou zou kunnen betekenen?

Laat je gegevens even achter, dan neem ik contact met je op, vrijblijvend.

No strings attached.

 

Privacy: ik gebruik je gegevens alleen om éénmalig contact met je te maken naar aanleiding van je verzoek.