De symptomen van burn-out. Heb ik dat?

Allereerst: de symptomen die horen bij burn-out zijn dezelfde als bij overspannen zijn. Het belangrijkste verschil tussen burn-out en overspannen is dat de situatie langer duurt.

Er zijn verschillende symptomen die horen bij burn-out. Het gaat dan om zowel fysieke (lichamelijke) symptomen als psychische (geestelijke) symptomen. Ik heb hieronder een lijstje voor je. Maar eerst wil ik je wat meenemen in wat er in ons lichaam gebeurt bij aanhoudende stress. Burn-out of overspannen zijn is een situatie van aanhoudende stress die niet meer weggaat. Daar zit een hele fysieke kant aan.  En als je weet dat het een fysiek proces is, worden de oplossingen logischer en wellicht makkelijker uit te voeren. Dus daar wil ik het stuk mee afsluiten.

Zoals beloofd, allereerst het lijstje met de symptomen van een burn-out. Algemeen gesteld worden de volgende symptomen genoemd. Dit is geen uitputtend lijstje. Jij kunt last hebben van andere symptomen:

Symptomen burn-out en overspannen

Zoals gezegd zijn er twee categoriën symptomen. De lichamelijke en de geestelijke. Hieronder vind je de meestvoorkomende van beide soorten.

Lichamelijke klachten bij burn-out en overspannen

• Uitgeput zijn, geen energie
• Slecht slapen, slapeloosheid, moeite met inslapen, doorslapen
• Pijn; spierpijn, rugpijn, hoofdpijn
• Maagpijn, darmstoornissen, veranderen van eetlust
• Sneller ziek, verminderde weerstand tegen infecties
• (verergeren van) huidaandoeningen (eczeem, uitslag, bultjes, etc)
• Verhoogde bloedsuikerspiegel
• Hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, verhoogd cholesterol

Mocht je (een aantal van) deze fysieke symptomen herkennen, dan kan er natuurlijk ook iets anders aan de hand zijn. Ga naar je huisarts om andere oorzaken uit te sluiten en te bespreken wat er aan de hand is.

Psychische symptomen burn-out en overspannen

• Mentaal op, moe, uitgeblust
• Verlaagd zelfvertrouwen, onzeker over het eigen functioneren
• In eerste instantie juist te veel betrokken, later juist zeer weinig betrokken/afstandelijk
• Gejaagdheid voelen/niet meer tot rust kunnen komen
• Prikkelbaarheid, geïrriteerd zijn, last van een kort lontje
• Koppig, inflexibel, geen energie voor veranderingen
• Piekeren, last van angstgevoelens
• Besluiteloosheid, concentratieverlies, vergeetachtigheid
• Somberheidsgevoelens, al dan niet gepaard gaan met huilbuien
• Niet meer kunnen genieten, futloos, lusteloos

Ook kun je last hebben van gevoelens van somberheid of depressieve gevoelens hebben. Dat kan een resultaat zijn van overspannen zijn, het hoeft niet. Het kan er ook los van staan en een teken zijn van een depressie. Ga bij twijfel altijd even langs de huisarts.

Een burn-out is echt een energiestoornis, waarbij de geestelijke en lichamelijke uitputting voorop staat. Neveneffect kan zijn dat je je somber of depressief voelt. Dat verdwijnt dan weer als je herstelt. Een depressie is een stemmingsstoornis, waar moeheid bijvoorbeeld weer een neveneffect kan zijn. Voor een depressie is een andere vorm van behandeling/begeleiding nodig. 

Herstellen van stress

Zo’n hele stressituatie kost je lichaam ongeveer twee dagen om te herstellen. En omdat alle drie de stofjes in je bijnieren geproduceerd worden krijgen die de zwaarste klap te verduren als er sprake is van voortdurende stress. Je blijft cortisol produceren, evenals (nor)adrenaline. En je kunt je voorstellen dat al die processen die in je lichaam opgestart zijn om je leven te redden niet bedoeld zijn om dagen, weken of maanden vol te houden. Vandaar dat overspannen zijn of een burn-out ook echt een fysieke kwestie is. Je lichaam is uitgeput geraakt van de voortdurende toestand van stress.

Dat verklaart ook dat mensen met allerlei vage lichamelijke klachten komen als er sprake is van een burn-out: klachten aan de ogen, spieren (weet je nog dat je spieren afgebroken worden door cortisol om weer te herstellen van de stressituatie), concentratie, etc. Voeg je eigen varianten maar toe aan het lijstje symptomen…

Herstel van burn-out

Stap 1 bij het herstellen van een burn-out is fysiek herstel. De bron van de stress verwijderen (bijvoorbeeld door je ziek te melden als dat kan). Vervolgens leren hoe je weer ontspant. Dat kan op allerlei manieren, bijvoorbeeld door ademhalingsoefeningen. En ook belangrijk is om langzaam weer je lichaam te gaan belasten. Wandelen, bewegen. Het voert stresshormonen sneller af dan stilzitten en je bouwt weer wat conditie op. Maar met mate!

Stap 2 is uitzoeken hoe het zover heeft kunnen komen. Een burn-out of een flinke overspannenheid is daarom ook altijd een crisis op identiteitsniveau (als ik zo over mijn grenzen heb laten gaan en dit niet door heb gehad, wat voor iemand ben ik dan? En als ik dat niet meer wil, wat voor iemand wil ik dan liever zijn?).

Stap 3 is toewerken naar hoe je wilt zijn, bouwen aan je nieuwe ‘ik’ en vertrouwen opbouwen om je leven weer op te pakken.

Klinkt simpel he? Meestal is het eerder een traject van een paar maanden dan een paar weken. Het hangt af van hoever je overspannen bent of al volledig burn-out. Maar het is vreselijk lastig om in je ééntje uit te voeren. Er bestaan goede zelfhulpboeken en websites, maar niet voor niets vergoeden vrijwel alle werkgevers begeleiding door een goede coach. Maak daar dus gebruik van! Mocht je benieuwd zijn naar hoe ik werk en of we zouden kunnen samenwerken, stuur me een berichtje.

Als ik zelf met iemand werk dan gaat het om drie dingen

1. Fysiek: het lichaam is op. Rust, en stapje voor stapje fysiek herstel, energieherstel, leren voelen wanneer je ontspannen en wanneer gespannen bent. Herkennen van en vertrouwen in signalen die je lichaam je geeft.
2. Terug naar de bron, en op weg naar je missie.  Wat zorgde voor mijn burn-out, wat leer ik ervan? Welk cadeau zit erin verborgen? (Nee, ik begrijp dat je je dat nu niet kunt voorstellen…). Welke consequenties heeft dit? Hoe wil ik mijn leven nu gaan inrichten, wat is belangrijk? Wat is mijn missie?
3. Oefenen van en leren vertrouwen op dit nieuwe leven.

Ik wens je veel succes!