Opnieuw burn-out? Zo zorg je dat je dat niet overkomt.

Opnieuw een burn-out? Dat wil je niet!

Ik schets je een scenario: Je bent van een periode van overspannenheid naar een burn-out geraakt. Toen ging je naar de bedrijfsarts, je meldde je ziek en na een periode waarin je het rustig aan deed, begon je weer langzaam met werken. Misschien heb je wel iets gelezen of met de bedrijfsarts gesproken over het belang van ontspannen, van rustig ademhalen als je weer gestressed raakt. En misschien heb je zelfs wel zin om weer te beginnen. Als jij een burn-out op deze manier hebt aangepakt dan ben je iets belangrijks vergeten…

Wat leer jij van een afscheid?

Als je ‘s morgens wakker wordt begint er niet alleen een nieuwe dag. Er is ook een dag voorbij. Of je hebt met iemand gesport en daarna neem je afscheid van elkaar. Je ziet je collega’s morgen pas weer. Meestal sta je er niet zo bij stil, maar het leven zit vol met afscheid en nieuw begin. 

Je kunt ook afscheid moeten nemen van dingen die niet zo concreet zijn. Bijvoorbeeld van het beeld dat je van jezelf had rond je gezondheid. In mijn leven zie ik dat op dit moment bij mijn dochter. Die is een stuk sensitiever dan ze tot nu toe doorhad. Het is iets waarvan ze weet dat het waar is, maar ze wil er nog niet altijd aan. Ze wil haar leven er niet op hoeven aanpassen. Precies dezelfde dingen aankunnen als ze haar leeftijdsgenootjes ziet doen. Stapje voor stapje neemt ze nu afscheid van het oude beeld van zichzelf en leert ze een nieuwe manier van leven. 

Als we dit beeld meenemen naar je burn-out, dan gaat het hier ook om een afscheid. Je hebt maandenlang, soms jarenlang iets gedaan waardoor je roofbouw hebt gepleegd op je systeem. De uiteindelijke druppel om je ziek te melden is fysiek en noemen we burn-out. Maar de oorzaak is psychisch. Waarom ben jij in deze omstandigheden burn-out geraakt en sommige collega’s niet? Als je dan alle hoop vestigt op fysiek herstel en niets doet aan de psychische kant, dan is er de kans dat je gewoon weer hetzelfde gaat doen. En dan loop je mogelijk opnieuw tegen een burn-out aan.

Fysiek herstel is belangrijk, begrijp me niet verkeerd. Inzicht in jezelf opdoen is echter even belangrijk. Wat zijn de oorzaken geweest van mijn burn-out? Hoe kan het dat ik zo lang niet heb geluisterd naar de signalen van mijn lichaam? Waarom kan ik slecht grenzen voelen of aangeven? Mag ik ‘nee’ zeggen? En als je dan inzicht hebt opgedaan, zul je ook iets moeten doen met wat je hebt geleerd. Anders stap je opnieuw in de valkuil die leidde tot je burn-out. 

Fasen

De route van afscheid naar verwerken en uiteindelijk weer openstaan voor iets nieuws kent een aantal fasen. Na een burn-out weer opnieuw beginnen zonder de diepe les die erin zat geleerd te hebben is als het overslaan van een fase. Dat krijg je later weer terug! 

Bovenaan dit stuk staat een plaatje van de contactcirkel/verliescirkel. Daarin staan alle stappen die horen bij het proces van elk nieuw begin. Bij een burn-out zijn de eerste stappen als het ware de volgende: Je zou kunnen zeggen dat je een beeld van jezelf hebt dat voor je gevoel klopt, waar je je fijn bij voelt en dat dit de stappen ‘contact’, ‘hechten’ en ‘intimiteit’ zijn. 

Vanaf het moment dat je je beeld van jezelf moet loslaten zijn dit de volgende stappen:

• Er komt een afscheid
• Dan is er een periode van de pijn van het afscheid voelen en verwerken (rouw)
• Er ontstaat een fase waarin je de waardevolle zaken uit het contact/de relatie oppakt (zingeving)
• Je staat weer open voor een nieuwe start (op een andere manier).

Als we kijken naar hoe dit is bij een burn-out dan gaat het min of meer als volgt: Je hebt een beeld van jezelf als iemand die veel aankan, gezond is, stevig, sterk. Dat beeld is je vertrouwd, het voelt alsof dat echt is wie je bent. Dan komt er een periode waarin je steeds meer merkt dat er scheuren in vallen, dat je stress en spanning ervaart, tot het moment dat je echt uitvalt met een burn-out. Je zit thuis, wat niet alleen een praktisch verlies van een werkplek en collega’s is, maar ook van je beeld van jezelf.

Vaak is een burn-out dan ook een soort dubbel proces: Er is een fysieke kant: het zorgen dat de stresshormonen uit je systeem komen, dat je weer wat energie en weerstand opbouwt. Maar meestal start er ook een zoektocht (en die is ook echt nodig) naar hoe het zover heeft kunnen komen. Met inzichten die pijnlijk kunnen zijn. Die je erop wijzen dat er eigenlijk geen weg terug is. Je wordt niet meer ‘de oude’. Er is op zo’n manier aan de bel getrokken dat je het in het vervolg anders zult moeten gaan doen. En ook dat is weer dubbel: Daar zit de pijn en het verwerken in van de ‘oude ik’. Heel veel mensen weten die ervaring in te zetten voor zingeving en slaan van daaruit een nieuwe koers in voor het vervolg van hun leven.

Zingeving als proces

En dit is een taai proces. Zeker het gedeelte waarin je uit moet zoeken wat in je eigen persoonlijkheid nou bijgedragen heeft aan je burn-out en waarin je afscheid neemt van je ‘oude ik’ is taai om in je eentje te lopen. Het kan helpen om daar support te zoeken. Workshops, boeken, cursussen, een coach.

Net zoals zinloosheid ervaren een signaal is dat je een stap overslaat zijn er ook andere signalen dat je een stap overslaat. Het signaal maakt dan ook meteen duidelijk in welke stap in het proces je nog iets te doen hebt.  Er zijn drie veelvoorkomende andere gevoelens/signalen, die ieder passen bij een andere stap in het proces:

• Je klampt je nog vast aan dat wat eigenlijk al voorbij is.
• Tevergeeft probeer je te miskennen dat er een afscheid is geweest.
• Je koestert wrok over dat wat voorbij is, of bijvoorbeeld tegen iemand die daar schuldig aan zou zijn.

Zo kun je je bijvoorbeeld vastklampen aan het beeld van jezelf als iemand die nog wel even door kan werken. Je geeft dan (nog) niet  toe dat je onderuit bent gegaan en ziek thuis moet gaan zitten met je burn-out. Vastklampen voorkomt dan dat je aan de slag zult gaan met de volgende stap, het accepteren en gaan verwerken van dit verlies. Je bent eigenlijk nog niet toe aan het afscheid van het beeld van je gezonde ik.

Als je probeert te miskennen dat je burn-out reëel was, zul je ook (nog) niet openstaan om er iets van te leren. ‘Het viel wel mee’. Miskennen heeft een groot risico dat je opnieuw in dezelfde valkuil trapt. Je hebt nog niets kunnen leren van deze ervaring, dus je weet ook nog niet hoe het dan anders zou kunnen. Miskennen is een signaal dat je nog niet toe bent aan de pijn van het verlies voelen (rouwen).

Als je wrok koestert, accepteer je iets nog niet. Of je geeft iemand anders de schuld. Als je nog niet bereid bent te kijken aan wat je eigen aandeel is geweest kun je ook niet goed de les leren die erin zat. En zul jij het op je volgende werkplek op precies dezelfde manier doen. Heel pijnlijk. Wrokken is een signaal dat je nog niet toe bent gekomen aan het oppakken van de zin van je burn-out.

Herken je iets?

Als ik er met iemand mee werk dan zoeken we altijd de fase in het proces waar iemand ‘is blijven hangen’.  Dit kun je nu in je eentje door de signalen te herkennen. Vervolgens  zou je tijd kunnen nemen om daar stil bij te staan. “Wat maakt dat ik me vastklamp?” “En wat is er nodig om iets meer te accepteren dat het is zoals het is?” Je verhaal delen met vrienden kan dan bijvoorbeeld helpen. Soms kan een afscheidsritueel organiseren ook helpen.

Neem de tijd om uit te zoeken wat voor jou werkt. Of zoek er wat support bij. Één waarschuwing: Het helpt hier niet om mensen om je heen te verzamelen die ‘met je mee gaan praten’. Als jij merkt dat je nog wrok koestert over hoe het is gegaan zul je geen volgende stap kunnen zetten als de mensen om je heen je gaan bevestigen in jouw wrok. Die houden je dan vast in deze fase. Dus zoek mensen die je echt verder kunnen helpen. Een coach kan een tijd die rol vervullen. 

Mocht je eraan toe zijn, neem dan contact op voor een vrijblijvende kennismaking!

 

Succes!