Relatieproblemen? Hier de 3 meest voorkomende destructieve communicatiepatronen.

Heb je op dit moment relatieproblemen? Vaak uit zich dat in spanningen, meningsverschillen of conflicten die dan direct hoog oplopen. Je zit dan met elkaar in een destructieve relatiedynamiek. Hoe je met elkaar communiceert is verworden tot een patroon dat zichzelf in stand houdt.

Als je in zo’n communicatiepatroon met elkaar zit, dan is het vaak makkelijker om te zien wat de ander fout doet. Vaak zie je niet goed je eigen aandeel in het patroon. Eén van de ‘standaard’ onderdelen van EFT relatietherapie  is het totale patroon (de dynamiek) gaan ontrafelen. Als je samen het hele patroon gaat herkennen, dan kun je ten eerste zien dat het een zichzelf instandhoudende dynamiek is. Ten tweede wordt het dan veel makkelijker om je eigen aandeel in het patroon te zien en om het escalerende proces in de kiem te smoren.

Mocht je nu in zo’n relatie zitten waarin jullie in een negatief patroon verzeild zijn geraakt, dan is dat waarschijnlijk één van de volgende drie patronen.

Drie destructie communicatiepatronen bij relatieproblemen

Zoek de Boef!

Sue Johnson, de therapeut die de grondlegger is van EFT relatietherapie noemt dit eerste patroon ‘catch the bad guy’. Dit patroon bestaat uit het over en weer elkaar aanvallen en beschuldigen. Het is een ‘ja maar jij…!’ discussie. Zodra de één iets noemt, reageert de ander niet inhoudelijk, maar aanvallend op iets dat de ander fout deed.

Het is een patroon dat je op zenuwstelselniveau zou kunnen omschrijven als ‘vechten – vechten’. Twee ontregelde zenuwstelsels die automatisch in de sympathische stand schieten en dit uiten met vecht-gedrag. Meer lezen over het zenuwstelsel? Kijk dan bij mijn blog over polyvagaal theorie

De bedoeling van dit gevecht is om de relatie weer te herstellen. Dat klinkt gek, omdat dat niet het effect is dat ermee bereikt wordt. Je raakt juist verder en verder van elkaar verwijderd in dit patroon. Wat er aan de hand is, is dat degene die je liefhebt je iets verwijt en je daarmee pijn doet. Vanuit de schrik dat je zo gekwetst bent, gebeurt het vrijwel automatisch dat je iets gaat doen om de boel weer te herstellen. Dat doe je dan door de ander (ook) te kwetsen. Daarmee is dan als het ware het evenwicht hersteld, wat goed is voor de relatie. Je probeert duidelijk te maken dat je niet zo slecht bent als je wordt afgeschilderd, de ander doet ook iets fout. Jullie zijn even slecht.

Je voelt je dus in de hoek gedrukt en daar wil je uit. Door de ander in de hoek te drukken geef je eigenlijk aan dat je niet in de hoek hoort, wél ‘relatiewaardig’ bent.  ‘Niet ik- maar jij’ zou je dit patroon ook wel kunnen noemen.

‘De protestpolka’

Het tweede en meest voorkomende patroon is de zogenaamde protestpolka. Tegelijkertijd is het ook het patroon waar je het meest in vast kunt komen te zitten. En het is als patroon lastig om te herkennen omdat het zich subtiel kan uiten.

Kern van het patroon is dat de ene partner als het ware de eisende partij is, die alles zal doen om de ander weer tot verbinding te bewegen. Vanuit paniek en protest over dat de andere partij uit-verbinding lijkt te gaan, komen er allerlei protestacties (vandaar protestpolka) om de ander weer terug te krijgen. De andere partij echter trekt zich terug en wordt onbereikbaar. Soms is dit letterlijk, door de kamer of het huis te verlaten, soms door in stilzwijgen te vervallen of niet meer te reageren op alle protestacties. Bij degene die zich terugtrekt kunnen mijns insziens twee dingen gebeuren: het terugtrekken is een bewust protest tegen het ‘claimende geprotesteer’ van de ander. Of het is meer een bevriezen en niet meer kunnen reageren, stilvallen als het ware.

Op zenuwstelselniveau heb je dan te maken met twee zenuwstelsels waarbij de ene in de vechtstand staat. Bij de andere is het nog niet zo duidelijk. Een bewust stilzwijgen zou je ook als een geactiveerde toestand kunnen zien (en dus als zowel vechten of vluchten). De staat waarin je echt stilvalt kun je meer zien als ‘bevriezen’.

Stellen waarbij deze dans het meest wordt opgevoerd ervaren constant spanning, op eieren lopen, niet meer weten wat er nou nog wel goed is. Vaak zijn ze op zoek naar oplossingen voor hun ‘communicatieprobleem’. Wat er mist bij het toepassen van (waardevolle) communicatietips zoals bijvoorbeeld NVC (Non Violent Communication) is hoe ontregelt je allebei bent in de ervaren veiligheid bij de belangrijkste persoon in je leven.

Als je dit patroon herkent loont het wellicht de moeite om mijn  blog over bindingsangst en verlatingsangst te lezen. Kort door de bocht zou je kunnen stellen dat de partij die eisend is aan de verlatingsangstige kant zit. De partij die zich terugtrekt zit dan aan de bindingsangstige kant. In het genoemde blog krijg je een wat nauwkeuriger beeld.

‘Verstijf en vlucht’

Het meest pijnlijke patroon is ‘verstijf en vlucht’. Het is vaak een patroon dat volgt op een langere periode van ‘zoek de boef’ of ‘de protestpolka’. Beide partners zijn uitgeleefd, moegestreden, maar hebben (nog) niet gekozen om uit elkaar te gaan. Er hangt spanning in de lucht, maar beiden voelen zich onmachtig om iets aan de situatie te veranderen. Elke uitreiking is al eens geprobeerd, elke ruzie is slechts een herhaling van zetten. ‘Heeft het nog zin’?

Op zenuwstelselniveau hebben we hier twee zenuwstelsels die op de ‘bevriezen’ stand staan. Zorgen dat er zo min mogelijk pijn binnenkomt, door nog net aanwezig te blijven maar zoveel mogelijk af te sluiten.

Is er nog hoop?

Als je in één van deze drie dansen verzeild bent geraakt, dan kan dat heel pijnlijk zijn. Tegelijkertijd kun je elkaar ook weer terugvinden. De allereerste stap daarin is om te zorgen dat je de patronen herkent en zo min mogelijk laat escaleren. Verzin een stopwoord voor jullie typische patroon en besluit samen om het te stoppen. Daar is herkenning, zelfbewustzijn en wat zelfcontrole voor nodig.

Een relatiecoach/therapeut kan ook helpen. Er zijn ook goede boeken en werkboeken waardoor je (een deel van) het traject ook zonder begeleiding kunt doen.

enkele links:
mijn eigen pagina met mijn aanbod in relatiebegeleiding
Houd me vast werkboek of het Houd me vast werkboek voor ouders met jonge kinderen (simpel, compact, goede oefeningen, maar eigenlijk bedoeld voor de ‘houd me vast’ cursus)
EFT werkboek voor (echt)paren. (veel uitgebreidere theorie, zelfde goede oefeningen, voor mensen die meer willen lezen en begrijpen)
Sue Johnson’s Houd me vast bij Bol.com