Waarom kwetsbaarheid in je relatie zo spannend is.

De paradox van kwetsbaarheid

Je hebt iets op je hart. Iets waar je mee worstelt. Je partner zit naast je op de bank. Je voelt de neiging om het te delen, maar tegelijkertijd slaat de twijfel toe. Wat als ze je niet begrijpt? Wat als hij het afdoet als onbelangrijk? Je slikt je woorden in. De kans op echte verbinding glipt tussen je vingers.

Herkenbaar? Veel mensen verlangen naar meer verbinding in hun relatie, maar vinden het ontzettend moeilijk om zich echt kwetsbaar op te stellen. Toch ligt juist in die kwetsbaarheid vaak de sleutel tot de verbinding waar we diep van binnen naar verlangen.

In dit blog lees je waarom je kwetsbaarheid laten zien in je relatie zo spannend is en waar die angst vandaan komt.

Beschermingsreflexen: fight, flight, freeze of fawn

Wanneer je iets kwetsbaars wilt delen, kunnen er allerlei automatische beschermingsmechanismen in werking treden. Je lichaam en brein zijn erop gericht om pijn te vermijden. Kwetsbaarheid voelen we vaak als risico: de ander zou je kunnen afwijzen, niet begrijpen of je pijn doen. Daarom reageren we soms met boosheid (fight), afstandelijkheid of terugtrekgedrag (flight), verstarring (freeze) of met aanpassingsgedrag om afwijzing te voorkomen (fawn).

Als je meer aan de vermijdende kant zit (zie dit blog voor meer info over de vermijdende hechtingsstijl), dan kan het zelfs zo zijn dat je je helemaal niet kwetsbaar of ongemakkelijk voelt. Je kunt geloven dat je nou eenmaal een tough cookie bent. Je eigen kwetsbaarheid is dan als het ware beschermd met een dikke buitenlaag die ervoor zorgt dat je niet zo voelt (misschien zelfs in het algemeen niet zoveel voelt).

De fawnreactie houdt in dat je je eigen gevoelens en behoeften onderdrukt om de ander te pleasen of te kalmeren. Je probeert spanning te vermijden door je aan te passen of extra zorgend te zijn, zelfs als dit ten koste van jezelf gaat. Ook dat is een manier om je kwetsbaarheid af te schermen.

Kwetsbaarheid laten zien en het brein

 Neurowetenschappelijk onderzoek laat zien dat het brein emotionele pijn verwerkt op een vergelijkbare manier als fysieke pijn. (meer lezen over het onderzoek hiernaar: kijk even bij dit artikel.) Wanneer je je kwetsbaar opstelt en daarin wordt gekwetst, activeert dat het dreigingssysteem in het brein. Het gevolg: Op de automatische piloot sluiten we ons af, trekken ons terug, vallen aan of proberen de ander te pleasen. Alles om onszelf te beschermen.

Hechtingstheorie: hoe je verleden je kwetsbaarheid beïnvloedt

Onze manier van omgaan met kwetsbaarheid is sterk verbonden met onze hechtingsgeschiedenis. Volgens de hechtingstheorie (google even op Bowlby, Ainsworth, Johnson of lees dit blog) ontwikkelen we al vroeg een intern werkmodel over hoe veilig het is om ons te uiten en steun te ontvangen. Dat werkmodel hanteren we later in ons leven en met name in onze volwassen liefdesrelaties. Een korte schets:

Vermijdende hechtingsstijl: kwetsbaarheid laten zien als risico

Wie in zijn jeugd leerde dat gevoelens niet welkom waren of genegeerd werden, kan een vermijdende hechtingsstijl ontwikkelen. Je hebt dan geleerd om jezelf te beschermen door gevoelens weg te stoppen of onafhankelijkheid na te streven. In relaties zie je dan vaak:

• moeite met het bespreken van emoties
• afstand houden wanneer het spannend wordt
• niet voelen/onkwetsbaar voelen/gevoeligheid maar gedoe vinden
• kwetsbaarheid vermijden omdat het onveilig voelt

 Angstige hechtingsstijl: kwetsbaarheid laten zien en de angst voor afwijzing

Bij een angstige hechtingsstijl is er vaak sprake geweest van inconsistente beschikbaarheid van verzorgers. Hierdoor ontstaat een sterk verlangen naar bevestiging, gecombineerd met een diepe angst om afgewezen te worden. In relaties leidt dit vaak tot:

• intense uitingen van emoties
• grote behoefte aan geruststelling
• angst om ‘te veel’ te zijn of in de steek gelaten te worden

Hoe deze angst zich uit in relaties

Kwetsbaarheid laten zien raakt aan onze diepste behoeften: gezien, gehoord en geliefd worden. Voor iedereen is het makkelijker om jezelf te laten zien, om iets te vragen of om liefde te uiten als je je veilig voelt. Maar als je intern werkmodel zich ermee bemoeit en/of het onveilig voelt, dan is het lastig om je kwetsbaarheid te laten zien. Het nare is dat er dan allerlei twijfels en behoeften verborgen blijven en deze niet meer uitgesproken worden. Maar dit creeërt vaak  een vast patroon waarin partners elkaar niet meer echt bereiken. In dit patroon laten mensen hun zogenaamde secundaire emoties zien. Dit zijn de emoties die minder kwetsbaar voelen, maar die een beetje verbergen waar het eigenlijk over gaat.

Een veelvoorkomende dynamiek is de zogenoemde achtervolgervermijderdans:

A:”Je bent weer te laat thuis! Je houdt je niet aan de afspraken, ik kan nooit van je op aan!”

B: “Bekijk het maar met je emotionele gezeur, ik ga zo naar boven en ik zie je wel weer als je normaal kunt doen.”

Als ik met een stel dat in deze dialoog is beland onderzoek wat er onderliggend meespeelt, dan voelen beiden zich niet geliefd, onveilig en onbegrepen.

A: “Ik heb het idee dat ik voor hem gewoon niet belangrijk ben, dat ik er niet toe doe in zijn leven. Ik weet niet of ‘wij’ wel bestaat voor hem”

B: “Ik krijg de hele tijd te horen wat ik niet goed doe. Dat is superpijnlijk. En ik houd maar afstand want anders gaat ze daarmee door”

 

Afsluiting

Uitspreken waar je je kwetsbaar over voelt is niet vanzelfsprekend. Veel mensen hebben geleerd zichzelf te beschermen, zeker als ze vroeger niet veilig terecht konden met hun gevoelens. Dit is een superlogische en menselijke neiging. Maar als je kwetsbaarheid in je relatie niet toelaat, kan het je op afstand houden van de verbinding die je eigenlijk verlangt. Het werk van Sue Johnson, grondlegster van EFT Relatietherapie, maakt duidelijk dat je dit kunt leren en dat je relatie meer verbonden gaat voelen als je meer kwetsbaarheid toelaat. In het volgende blog met dit topic deel ik hoe je hier samen stappen in kunt zetten en wat dit jullie op kan leveren. Je leest daar je hoe kwetsbaarheid, wanneer je het veilig leert inzetten, juist kan leiden tot meer verbondenheid in je relatie.

Ook als het best ok gaat tussen jullie kun je in een aantal sessies heel veel handvatten krijgen hoe je dit nog wat meer doet. Een soort apk en finetunen dus, leuk cadeau voor elkaar!

Ben je na het lezen van dit blog nieuwsgierig  en vraag je je af of ik iets voor jullie kan betekenen? Je kunt hieronder een kennismakingssessie boeken met 33% korting!