11 fasen op weg naar burn-out.

Een burn-out heb je niet zomaar. Ik schreef er al eerder over. Officieel heb je pas een burn-out als je langer dan 6 maanden overspannen bent én vooral het gevoel hebt dat je doodop bent van vermoeidheid.

Volgens psychologen Herbert Freudenberger en Gail North, die hierover al in 1985 schreven in hun boek ‘Women’s Burnout: For the Woman Who’s Made Commitments to Everyone But Herself.’ gaan er 11 fasen vooraf aan de uiteindelijke 12e fase waarin je in een burn-out bent belandt.

Hoewel het oorspronkelijke onderzoek gebaseerd was op vrouwen die in de zorg werkten, blijken de 11 fasen breder herkenbaar. Jij zou ze ook kunnen gebruiken om te bepalen of je zelf misschien een burn-out ontwikkelt. Je hoeft niet alle fases in opvolgende volgorde te herkennen. Denk bij de fasen niet alleen aan je werksituatie, maar ook aan je privé situatie.

Stress, overspannenheid en burn-out in onze maatschappij

Herken de 11 fasen voorafgaand aan een burn-out.

1. Bewijsdrang

Je vindt het belangrijk jezelf te bewijzen. Het zo goed mogelijk doen, graag willen dat anderen (partner, werkgever) trots op je zijn is een belangrijke innerlijke motivator van je. 

2. Steeds harder werken

Je bevind je in een omgeving waar de bewijsdrang gevoed wordt. Er ligt een (on)uitgesproken uitnodiging om zo hard mogelijk te werken. Stoppen is lastig en meer en meer verantwoordelijkheden op je nemen wordt gewaardeerd. 

3. Behoeften negeren

Het werk wordt echt prioriteit nummer één. Andere belangrijke behoeften, zoals afspreken met vrienden, sporten, regelmatig en gezond eten en voldoende slapen, worden genegeerd. 

4. Verdringing van problemen.

Je verdringt de onrust en het onbehagen in jezelf. Ergens voel je je bijvoorbeeld bedreigd, opgejaagd, paniekerig, maar dit stop je weg. Dit wegstoppen zorgt ervoor dat je bijvoorbeeld nog slechter slaapt en nerveuzer wordt.

5. Herzien van waarden

Waar je in stap 4 negeerde dat je andere behoeften hebt, is hier sprake van een kanteling van waarden. Je denkt ook daadwerkelijk dat andere dingen niet zo belangrijk zijn. Daardoor ga je sporten, vrienden, familie, etc. negeren. Werk staat op de eerste plaats. 

6. Ontkennen van problemen

Je ziet wel dat er problemen ontstaan, maar je rekent die nooit jezelf toe. De problemen liggen aan de werkdruk, aan luie collega’s, aan gebrek van discipline bij hen, etc. Je wordt hard en cynisch in hoe je je uit.

7. Terugtrekken

Je trekt je terug uit je sociale omgeving. Er is nauwelijks contact met vrienden en familie en ook je collega’s zoeken je niet meer op. Je bent geen aangenaam gezelschap meer. Gevolg kan zijn dat je je toevlucht neemt tot drank of middelen om een naar gevoel te dempen. 

8. Gedragsverandering

Je vertoont een gedragsverandering die waarover vrienden en familie zich zorgen gaan maken. Die herkennen je niet meer. Je bent hard, cynisch en afwerend geworden.

9. Depersonalisatie

Je vindt jezelf waardeloos net zoals je anderen waardeloos vindt. Je presteert slecht op je werk en voelt niet goed meer.

10. Innerlijke leegheid

Van binnen voel je je leeg. Om dit rotgevoel te dempen neem je je toevlucht tot bijvoorbeeld alcohol, drugs of bijvoorbeeld overmatig sporten en veelvuldig sexueel contact. 

11. Depressie

Je voelt je compleet uitgeput en onzeker. Sombere of depressieve gevoelens nemen de overhand. Je ziet ook geen toekomst voor je.

12. Burn-out

De laatste fase. Je bent ‘op’. Zowel mentaal als fysiek heb je niks meer over. 

Herken je iets?

Deze fasen kunnen je helpen om te herkennen of je richting een burn-out of overspannenheid gaat. Omdat we tegenwoordig zoveel meer weten over wat er ook lichamelijk gebeurt bij overspannen of burn-out worden is het ook interessant om je daar wat in te verdiepen. Biologisch gezien zijn we gewoon zoogdieren, uitgerust met een fysiek systeem om om te gaan met stressvolle situaties. Heel in het kort betekent dat dat allerlei signalen allereerst bij onze reptielenbrein terechtkomen, dat een eerste inschatting maakt of er gevaar is. Daarop laat het alvast stresshormonen los, die ons lichaam in staat moeten stellen om het gevaar te lijf te gaan of te ontvluchten. Pas iets later wordt dat eerste signaaltje geëvalueerd door onze prefontale cortex, die ons vervolgens vertelt dat er niks aan de hand is. 

De stresshormonen zijn echter al losgelaten en het duurt zo’n twee dagen voordat je systeem weer de nulstand heeft bereikt. Als je binnen die twee dagen weer een stressituatie meemaakt begint het hele feest opnieuw, maar dan heb je ook nog wat stresshormonen in je lichaam, dus het effect is net wat groter. Je kunt je voorstellen dat het een uitputtingsslag is voor je lichaam..

Op leven en dood…

En realiseer je vooral dat het systeem wat ingesteld is op leven en dood-situaties nu geactiveerd wordt als:

• -je een deadline bereikt op je werk. 
• -als je zoontje ziek wordt en niet naar de opvang kan terwijl jij iets af moet maken
• -je uitgescholden wordt in het verkeer
• -je partner te druk bezig lijkt met iets anders en even niet de juiste aandacht voor jou heeft
• -etc. 

Dan besef je misschien ook hoe belangrijk het is om over een goed systeem te beschikken waarmee je stress kunt reguleren. En hoe belangrijk het is om het niet te lang te laten doorgaan. Zonder ingrijpen gaat het van kwaad tot erger. 

Mijn aanpak als coach richt zich altijd op twee kanten:

1. fysiek herstel en leren vertrouwen op de signalen van je lichaam. Ik geef je inzicht in hoe het lichaam werkt in stresssituaties en we kijken naar wat jouw specifieke situatie nodig heeft. Wat geeft jou rust? Waar ontspan je van? Hoe zorg je dat je ook wat inspanning verricht om weer conditie op te bouwen? Hoe herken je nou de signalen dat je het goed doet of dat het teveel is?
2. psychische zoektocht: Wat maakt nou dat ik de signalen zo lang kon negeren? Wat maakt dat ik deze overtuiging over werk, grenzen, voor mezelf zorgen heb? Hoe verander ik die overtuigingen? Met daaraan vast vaak de vraag:”Ben ik op dit moment wel bezig op een manier die klopt met de persoon die ik wil zijn?”

Neem contact op als je eens wilt overleggen wat ik voor je kan betekenen.