Kun je niet goed praten met je partner?

Drie dingen die je kunt doen om de verbinding met je (gespreks)partner te herstellen:

Als je tijdens gesprekken met je partner telkens in gedoe belandt dan raak je de verbinding kwijt. En gedoe kan van alles zijn: geirriteerd raken, boos worden, verongelijkt raken, vinden dat de ander te lang aan het woord is, je niet gehoord voelen, het idee hebben dat je er altijd alleen voor staat, etc. In alle gevallen ben je belandt in een verdedigingsmechanisme om de pijn van die verloren verbinding niet te voelen. Het kost vaak heel wat (tijd en) moeite om het contact te herstellen.

Op het moment dat je zelf ergens in geraakt wordt, stop je met luisteren naar de ander. De reactie die je wilt geven ligt al klaar op het puntje van je tong en jouw reactie moet eerst, anders is het bijna onmogelijk om verder te luisteren. Er komen allerlei heftige gevoelens omhoog die dat gevoel versterken.  Het beeld dat ik nu schets geldt niet alleen voor gesprekken met je partner, dat kan ook met vrienden, vriendinnen, collega’s.

Een voorbeeld

Ik geef je een voorbeeld:

Luuk heeft een gesprek met zijn partner Anne rond alle kennismakingen met mogelijke middelbare scholen voor hun dochter. Anne zegt op een gegeven moment: “Het kost wel echt zoveel tijd die schoolbezoeken. Ik heb er de afgelopen week ook al een aantal keer de middag vrij voor moeten nemen. Super irritant!”

In plaats van verder te kunnen luisteren schiet Luuk in een schuldgevoel. Hij was de afgelopen weken na werktijd nog gaan sporten, naar het afscheid van een goede collega en een keer later dan gebruikelijk thuisgekomen omdat dat ene overleg uitliep. Ze hebben het hier wel over gehad en Anne leek er ok mee te zijn.

Ergens in het onbewuste van Luuk echter worden nu alarmbellen getriggered…”is dit kritiek op hem?” Luuk’s automatische eerste reactie vanuit zijn ‘vecht-vlucht-systeem’ is vechten. Hij flapt eruit:”Ja, ik kan daar ook niet zoveel aan doen, ik doe wat ik kan hoor!” Daar reageert Anne vervolgens weer op. Die had even behoefte om haar hart te luchtten en merkt nu dat het net is of Luuk haar aanvalt. ‘Wat gebeurt hier?’ denkt ze Ze raakt wat op haar hoede en wil in ieder geval niet meer verder haar hart luchten.

Aanwezig zijn..

Wat er in feite gebeurt in een dergelijke situatie, is dat je niet meer echt aanwezig bent.

Niet bij de ander, maar ook niet bij jezelf.

Je bent niet meer bij de ander aanwezig omdat je niet goed meer kunt luisteren. En je bent niet meer bij jezelf aanwezig omdat je in één deel van jezelf geraakt bent en dat lastig te hanteren is. Wat er dan gebeurt is dat je als het ware innerlijk allebei wat afstand neemt en dus in reactiviteit belandt.

Tara Brach, teacher en onderzoeker rond compassie stelt dat onder alle reacties op anderen onze eigen kwetsbaarheid zit. En liever dan echt aanwezig zijn, proberen we wat afstand te houden zodat deze kwetsbaarheid en de daaraan verbonden pijn niet geraakt wordt.

Rumi: Your task is not to seek love, but merely to seek and find all the barriers within yourself that you have built against it.

De oplossing werkt twee kanten op. Het citaat van Rumi geeft het al enigzins aan. Al eerder schreef ik blogs over zelfcompassie. Ingrediënten uit dit veld zijn ook waardevol.

Wat er nodig is is ruimte in jezelf om wat er gebeurt met een beschouwende blik te bekijken (mindfulness). Dit zorgt ervoor dat je minder snel in je primaire reactie belandt. Daarnaast is een vriendelijke houding naar jezelf nodig (zelfcompassie). Het houdt je weg uit de primaire reactie op de ander, en zorgt ervoor dat je ook kunt blijven ‘staan’ als je evt kritiek hoort, of je kwetsbaar voelt.

Tara Brach: Learning to stay in a mindful and embodied presence is the root of radical compassion with others.

Vervolgens kun je, als het je lukt om ‘aanwezig’ te blijven, de volgende drie dingen doen. Deze dingen zijn geen geheimen ofzo, het is iets dat je van nature waarschijnlijk wel al doet. Het is echter wel een omkering van wat er normaal gesproken gebeurt als je met elkaar in gedoe belandt:

Interesse:

Maak contact vanuit nieuwsgierigheid en interesse naar de ander. Als je wat weg kunt blijven bij je eerste reactie en jezelf kunt openstellen voor je nieuwsgierigheid, betrokkenheid en interesse in de ander, dan raakt dat je gesprekspartner vaak. Die voelt dat er betrokkenheid is, dat je hem/haar wilt begrijpen. Het is op het moment dat het lastig is ook vaak precies die vorm van aandacht die iemand nodig heeft.

Écht luisteren:

Als er tegen je gepraat wordt, zorg dan dat je aanwezig kunt blijven en als het ware een ‘bedding’ kunt zijn voor dat wat de ander met je deelt. Écht luisteren is nog niet zo makkelijk, meestal luisteren we niet om echt aanwezig te zijn bij de ander. We zijn dan al bezig met waar we op willen reageren, met ons eigen verhaal. Als het je lukt om voor dit moment écht aanwezig te zijn bij de ander, dan wordt het tussen jullie ook veiliger, vertrouwder, dan kan er steeds meer gedeeld worden.

Mee-voelen.

De bovenste twee leiden er al een beetje naartoe. Als je betrokken bent bij de ander en ‘echt kunt luisteren, dan onstaat er ook een mee-voelen. Je kunt makkelijker geraakt worden door wat de ander met je deelt. Er wordt een ruimte tussen jullie geopend waarbij je elkaar mag raken, waarin je kwetsbaar kunt zijn, waarin je geraakt mag worden. Voor degene die iets wilde delen kan dit ook helend zijn, te weten dat jij geraakt wordt door zijn/haar verhaal.

Het is een kwaliteit van aanwezig zijn bij elkaar die je kunt ontwikkelen, die is er waarschijnlijk niet zomaar. Zeker niet als er al wat onveiligheid in de relatie is geslopen. Hij begint met mindful aanwezig kunnen blijven. Je eigen geraaktheid, je eigen verhaal tijdelijk opzij kunnen zetten. En ook niet verdwijnen in het verhaal en gevoel van de ander. Het niet overnemen als het ware.

Er is onderzoek naar gedaan: empathie zonder mindfulness activeert delen in je hersenen die met pijn voelen te maken hebben. Dan heb je dus zelf letterlijk de pijn die de ander heeft. Dit kan leiden tot een empathie burn-out. Het meedragen van de pijn van de ander put je uit.

Empathie gecombineerd met mindfulness activeert juist de delen je hersenen die met beloning te maken hebben. Je krijgt er een fijn gevoel van, alsof je iets goed hebt gedaan. Daar zou je dus op kunnen letten. Put het aanwezig zijn bij de ander je uit, of krijg je er juist een goed gevoel van?

En het is een proces. Het anders met elkaar doen dan voorheen vraagt geduld, mindfulness, jezelf en de ander kunnen vergeven als het een keertje niet lukt, maar wel een vasthouden aan de intentie om elkaar te blijven terugvinden en opzoeken op deze manier.

Laat je weten of het werk?